TURGUTREİS’TE TARİH FIŞKIRDI
Turgutreis’ten tarih fışkırdı. Turgureis’te kurtarma kazıları başlayan TERMERA, tamamen gün ışığına kavuşabilmek için sponsor olabilecek kuruluşların ilgisini bekliyor.
10 gün önce Turgutreis Akyarlar Köyü’nde yer alan, Aspat ve Eski Mandıra köyü bölgesinde bulunan Termera antik kentinde kurtarma kazıları başladı. Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi ve Muğla Üniversitesi Arkeoloji Bölümü işbirliği ile Bölüm Başkanı Prof.Dr. Adnan Diler’in bilimsel danışmanlığında yapılan kazılara Turgutreis Belediyesi finansal ve lojistik destek veriyor.
Geçtiğimiz günlerde Termera kurtarma kazılarında önemli bulgulara ulaşıldı. Eserler Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Konservasyon bölümüne teslim edildi. Turgutreis Belediye Başkanı Mehmet Dinçberk ve Prof. Dr. Adnan Diler kazı alanında gazetecilerle bir araya gelerek çalışmalar hakkında kapsamlı bilgi verdi.
Prof.Dr. Diler’in belirttiğine göre; 200 yıldır Karia araştırmacılarının dikkatini çeken Termera’da ilk kazı çalışmaları 1800’lü yıllarda İngiliz arkeologlar tarafından yapılmış, elde edilen eserler British Museum’a götürülmüş ve orada sergilenmektedir. Geçen zaman içinde kaçak kazılar yapılmış ve önemli bulgular çıkarılarak kaçırılmıştır.
Prof. Dr. Diler kurtarma kazısının amacını, tahribatın boyutlarını tespit etmek, açılan mezarlardan eserler çıkartmak olarak açıkladı. 10 yıldır Karia Bölgesinde araştırmalar yapıyor ve geçen yıl 1 ay süre ile aralıksız olarak Termera Bölgesinde yüzey araştırmaları yapıyor. Prof. Dr. Diler, bölgenin koruma altına alınması gerektiğini belirterek, yürüyüş güzergahları projelendirilerek bölgenin ziyaretçilere açılabileceğini belirtti.
Basın toplantısında Başkan Dinçberk, bölgenin büyük bir kültürel değere sahip olduğunu, belediye olarak bu çalışmalara daha fazla nasıl destek verilebileceğini araştırdıklarını belirtti. 3 yıl önce konunun Prof. Dr Adnan Diler tarafından dile getirildiğini, 2 yıldır Bakanlıkla izin yazışmalarının yapıldığını ve artık çalışmaların başladığını dile getirdi.
Basın açıklamasına Belediyenin bütün birimlerinin yöneticileri ile Başkan Yardımcısı Hakkı Mandalinci de katılarak kazı alanında incelemelerde bulunup bilgi aldılar. Termera ile ilgili böyle bir düşüncesi olduğunu anlattı. Yaklaşık 2 yıl izin alınması sürdü. Bu bizim başlangıcımız. Bu konuda ne yapabiliriz hocamla, meclis üyesi arkadaşlarımla, bürokrat arkadaşlarımla konuyu masaya yatırıp daha fazla nasıl destek verme çabasındayız. Bir kaç gün önce bu kazılardan önemli bulgular bulunmuş ve müzeye teslim edilmiş.
Burda Bodrum yarımadasının her köşesinde çok büyük kültür hazinesi var. Bu konuda çalışmalar yapan belediye başkanı arkadaşlarım var. Kendilerini kutlarım. Biz hocamoza daha fazla nasıl destek verebilirizi düşünüyoruz. Adnan Hocamı uzun yıllardır tanırım. Kendisinin Bodrum bölgesine özel ilgisi var.
Kendisine teşekkür ediyorum. Sayesinde bölgemizin Turgutreis’in sahip olduğu tarihi değerleri öğreniyoruz.
Prof. Dr. Adnan Diler’in açıklaması;
Burdaki kazılar yaklaşık 2 hafta önce başladı. Ben Karia araştırmacısı olarak Bodrum yarımadasında çok uzun yıllar, yaklaşık 10 yıldır bu bölgede yüzey araştırmaları yapıyordum. Bu araştırmalar Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınan izinle, benim başkanlığımdaki bir ekiple gerçekleştiriliyor. Bu araştırmalar sırasında Termera bölgesi benim çok ilgimi çekti. Sadece benim değil, tüm Karia araştırmacılarının 200 yıldır çok araştırdıkları, çok merak ettikleri yerdir Termera. Zaten bunun sonucu olarak da 1880’lerde burada İngilizler kazı yaptılar. Payton ve Mayers. Daha sonra yayınladılar onları ve British Museum’a götürdüler. Vergi kayıtlarında, antik
kayıtlarda Termera çok geçen bir yer. Kentin lokalizasyonu bugüne kadar çok belli değildi. Tarih yazarı Strabon Kos adasının karşısında Termerikon burnundan bahsediyor. Yani Termera Kos Adasının karşısında bir yer. Ama Aspat mıydı. Biliyorsunuz Aspat da çok etkileyici bir tepe var ve çıfıt kalesi var, burası mıydı. Bizim araştırmalarımız var. Geçen sene biz 1 ay burada aralıksız atraştırma yaptık tek tek bu akropolün dışındaki kalıntıları tek tek izledik. Bunları izlediğiniz zaman buradaki kalıntıların yani Termera’ya ait erken demir çağda başlayan kalıntılarının, zamanımızdan 3000 yıl eskiye giden kalıntıların Aspat dağının dibine kadar gittiğini gördük. Ve onun sonucu şu; aslında Termera’nın yerleşim yeri kalesi burası, ama limanı, liman yerleşmesi de Aspat. O nedenle de kent o taraf doğru yayılmış. Burda gördüğümüz surların içinde çok büyük ve erken bir yerleşme var. Ama bu yerleşme
sadece erken demir çağ sürecinde değil, klasik çağda, ondan önce arkaik çağda, ondan önce Roma ve Bizans zamanına kadar gelmiş. Ama şehrin asıl görkemli zamanı M.Ö. 6. yüzyıl diyebiliriz. Zaten vergi kayıtlarında da Termera 5. Yüzyılda çok önemli bir yerleşim yeri olarak gösteriliyor.
Yüzey araştırmaları sırasında çok ciddi kaçak kazıların olduğunu gördük. Bunları geçen seneki yüzey araştırması raporu ile birlikte Bakanlığa ilettim. Ayrıca Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü’ne de burada kurtarma kazısının gerekli olduğunu anlatan bir rapor verdim. Ve Bakanlıktan izin alındıktan sonra burada biz kurtarma kazılarına başladık. Amacımız burada kaçak kazılarda yapılan tahribatların boyutlarını görmek ve tahrib olmuş olan alandlarda kazılar yaparak bazı eserleri kurtarmak öncelikli olarak. Ve bunun sürecinde de şunu size kısaca açıklamak isterim nekropol alanında tespit ettiğimiz ilk alandı, bundan sonra da devam edecek, çok önemli bulgulara ulaştık. Yuvarlak bir mezar ve tip olarak da Leleg tümülüslerinin öncüsü olduğunu düşünüyorum. Çok güzel eserler bulduk. Bunları Bodrum Sualtı Arekeoloji Müzesi konservasyon bölümüne götürdük.
Burada çok önemli tespit ettiğimiz platform mezarlarda da çalışmalarımız devam edecek. Bu kaya mezarlığının önündekş alanda yıllarca kaçak kazılar yapılmış. Burada da kazılar yaptık. Burada da çok önemli bulgular var. Gerçekten Termera’nın M.Ö. 6.
Yüzyılda çok önemli bir yerleşim yeri olduğu belki de bu yarımadanın en önemli yerleşim t-yeri olduğu anlaşılıyor. Yukarıda akropolün tepesine yakın bir yerde yine bir çalışma yapıyoruz. Bu çalışmaları, Bakanlıktan aldığımız izinle Müze Müdürlüğüyle ortaklaşa benim bilimsel danışmanlığımda yapıyoruz. Ama bu kazının finansmanını Turgutreis Belediyesi yapıyor. Burada ihtiyaçlarımızı Başkanımıza iletmiştik. O da karşılayacağını söylemişti. Ve işçi desteği Turgutreis Belediyesi’nden sağlandı.
Böyle Bakanlığa hiç yük olmadan biz bu çalışmayı yapıyoruz. Bundan sonrak süreçte asıl yapmak istediğimiz Termera’da yürüyüş güzergahları da düzenlemek. Bu yürüyüş güzergahlarını da düzenlemek. Bu yürüyüş güzergahlarını proje olarak
hazırlayacağız. Bilgilendirme, yönlendirme levhaları koyacağız. Bunları kurula sunacağız. Böylece Termera yavaş yavaş ziyaret edilir bir konuma gelecektir. Başkan’a bir kez daha teşekkür ediyorum.
